نقش ساختار سازمانی، استراتژی و تلاطم محیط در شرکت های مادر تخصصی

تاثیر برازش استراتژیک بر عملکرد سازمانی با تاکید بر نقش میانجی ساختار سازمانی و نقش تعدیل گری تلاطم محیطی در شرکت های مادر تخصصی

نویسندگان: طاهرپورکلانتری حبیب اله*, اصلانی محسن

* گروه مدیریت دولتی، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی

چکیده: هدف این پژوهش به منظور بررسی تاثیر برازش راهبردی (استراتژیک)، ساختار سازمانی، و تلاطم محیطی بر عملکرد سازمانی در شرکت های مادر تخصصی شهر تهران صورت می پذیرد.

طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد این پژوهش از نظر ماهیت در دسته پژوهش های علی قرار می گیرد، از لحاظ هدف شناختی کاربردی، و مبنای پژوهش کمی و روش جمع آوری داده ها میدانی است.

پژوهش حاضر با دریافت 82 پرسشنامه از 41 شرکت مادر تخصصی از نظر روایی محتوایی، همگرا، واگرا، و پایایی مورد تایید قرار گرفت. در تحلیل نتایج از روش های T تک نمونه ای، رگرسیون سلسله مراتبی، و مدل معادلات ساختاری (تحلیل مسیر) در نرم افزار SmartPLS استفاده شد.

شرکت های مادر تخصصی

یافته ها نتایج مدل معادلات ساختاری حاکی از آن است که عملکرد شرکت های مادر در سطح به نسبت مطلوبی است. تحلیل مسیر مبتنی بر واریانس نشان می دهد که ساختار سازمانی و برازش راهبردی بر عملکرد سازمانی اثر مثبت و معناداری دارند.

همچنین، نتایج نشان می دهند که ساختار سازمانی روابط بین برازش راهبردی و عملکرد سازمانی را به شکل مثبت و معناداری میانجی گری می کند و تلاطم محیطی از راه برازش راهبردی بر عملکرد سازمانی اثر مثبت و معناداری دارد.

ارزش/ اصالت پژوهش پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که تاثیر ساختار سازمانی و تلاطم محیطی در روابط بین برازش راهبردی و عملکرد سازمانی شرکت های مادر تخصصی شهر تهران چگونه است.

همچنین، یکی از نوآوری های پژوهش استفاده از ماتریس اشریج در تحلیل راهبرد های سرپرستی است که تاکنون در ایران مورد استفاده قرار نگرفته بود.

پیشنهادهای اجرایی با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که ارتقای عملکرد در گرو برازش راهبردی است و عملکرد را به طور مستقیم و از راه ساختار سازمانی تحت تاثیر قرار می دهد. از این رو، لازم است راهبردهای مناسبی برای استقرار آن از سوی شرکت های مادر تخصصی دنبال شود.

کلید واژه: عملکرد سازمانی برازش راهبردی ماتریس اشریج ساختار سازمانی تلاطم محیطی شرکت های مادر تخصصی

نقش ساختار سازمانی

عملکرد سازمانی

در یک محیط کسب و کار، برخی از سازمان ها نسبت به سایر رقبا دارای عملکرد بهتری هستند و سود بالاتری کسب می کنند. مسئله این است که چگونه می توان در یک محیط رقابتی نسبت به دیگران موفق تر عمل کرد. مدیران برای پاسخ عملی به این پرسش می کوشند با کمک برنامه ریزی، عملکرد بهتری را ارائه دهند.

عملکرد سازمانی متاثر از عوامل بسیار زیادی است. یکی از راههای بهبود عملکرد سازمانی، بحث ساختار سازمانی رابینز و برازش راهبردی است. به طوری که امروزه نقش برازش راهبردی در ارتقای عملکرد سازمانی، به ویژه سازمانهای دولتی، بسیار مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.

با وجود شناخت اهمیت برازش راهبردی و ساختار سازمانی، پژوهشهای اندکی در مورد تاثیر برازش راهبردی بر عملکرد صورت گرفته است.

امروزه در فضای رقابتی و متغیر، سازمان ها از راههای مختلفی تلاش می کنند عملکرد خود را بهبود بخشند و مزیت رقابتی پایدار ایجاد کنند. عملکرد سازمانی یک ساختار اساسی در مدیریت راهبردی است.

ساختار عملکرد سازمانی اشاره به پدیدهای دارد که برخی سازمان ها موفقتر از دیگر سازمان ها هستند. ساختار، یک اصطلاح مفهومی است که پژوهشگران آن را برای توصیف یک پدیده واقعی تعریف می کنند که به طور طبیعی رویت پذیر نیست.

برازش راهبردی سازمانی نشان می دهد که سازمان ها باید به طور موثر راهبرد کسب وکار خود را با محیط شان، قابلیت های سازمانی خود را با راهبردشان، طراحی سازمانی و فرهنگ خود را با قابلیت هایشان، و رفتار رهبری خود را با طراحی سازمانشان هماهنگ کنند، زیرا هماهنگی و هم افزایی این عناصر برای سازمان بسیار مهم است.

اصطلاح برازش نشان می دهد که موفقیت در برابر محیط به سرعت در حال تغییر است. ساختار سازمانی، الگو و نقشه ارتباط و تعامل میان بخش ها و اجزای یک سازمان است.

روابط ِ رسمی افراد، جایگاه مشاغل و سمت های سازمانی، میزان دسترسی به چارچوب اطلاعات، شرح وظایف (شیوه انجام کار) شرح شغل، چگونگی کنارگذاری منابع، قوانین و مقررات، سازوکارهای پیروی و اجرای قوانین، و ایجاد هماهنگی میان فعالیت ها، بخش هایی از نتایج ایجاد و طراحی ساختار سازمانی است.

تلاطم محیطی

ساختار سازمانی همواره به سه عنصر رسمیت، پیچیدگی، و تمرکز اشاره دارد. تلاطم محیطی مفهومی است که به ناتوانی در پیشبینی یک رویداد محیطی اشاره دارد و ناشی از ناچیزی اطلاعات در دسترس است.

تلاطم محیطی بر پایه دو بُعد پیچیدگی و ناپایداری سنجش می شود. پیچیدگی محیط نشانگر ناهمگنی عوامل آن است، یعنی در محیط پیچیده تعداد زیادی عوامل با هم مرتبط بر سازمان اثر می گذارند. ناپایداری محیطی نیز نشانۀ تغییرپذیری سریع عوامل محیطی است.

کارشناسان خبره معتقدند که تغییرات محیطی باعث مصرف منابع و فعالیت های سازمانی می شود، برای برنامه ریزی سازمان مشکلاتی را به وجود می آورد، و کاهش اثربخشی مدیریتی و عملکرد را به همراه دارد. در کشور ما، در زمینه گروهی شدن شرکت ها و فعالیت آنها به صورت شرکتهای مادر تخصصی (هولدینگ) تلاشهای زیادی انجام شده است.

هماکنون در ایران، تعداد زیادی شرکت هولدینگ وجود دارد و آمار آنها رو به گسترش است. برای مثال، در میان 100 شرکت برتر رتبه بندی شده توسط سازمان مدیریت صنعتی در سال های 1384تا 1386بیش از 50 شرکت از آن ها را شرکت های هولدینگ تشکیل داده اند.

داشتن الگوی تصمیم گیری و فعالیت هدفمند، منطقی، دارای ثبات رویه و در یک کلام برخورداری از راهبرد لازمۀ موفقیت این شرکت های (بنگاه ها) است.

در غیر این صورت، عملکرد شرکت های هولدینگ که سهم بسزایی در اقتصاد ملّ دارند، از بازدهی مناسبی برخوردار نخواهند بود و نتیجۀ چندان مطلوبی به همراه نخواهند داشت.

علاوه بر این، افزایش خطرات ناشی از اشتباه در شرکت های هولدینگ برای خود بنگاه اقتصادی پرهزینه است و حتی در سطح ملّی می تواند بحران های اقتصادی، اجتماعی، و گاه سیاسی ایجاد کند. این عوامل، مدیران حرفهای را وادار می کند که ضمن پرداختن به مدیریت راهبردی با دقت و جدیت بیشتر جامعه علمی را نیز به مطالعه و ارائه الگوهای علمی در این راستا تشویق نمایند.